Stulecie Targów Wschodnich. Część 8

Dyrekcja XVIII Międzynarodowych Targów Wschodnich działała z rozmachem. Na to pozwalała ogólna koniunktura ekonomiczna, napływ wystawców, finansowe wyniki działalności Targów.

Specjalną uwagą organizatorów i zwiedzających cieszyła się wystawa przemysłu filmowego i przegląd najnowszych filmów polskich i zagranicznych. W pawilonie filmowym urządzono specjalny dział historii kina. Sensację wzbudziło kilka unikatowych eksponatów. Po pierwsze, do Lwowa przywieziono oryginalny historyczny aparat filmowy Louisa Lumière`a, który ten francuski wynalazca zademonstrował w 1897 roku w Paryżu. Właśnie w tym roku bracia Lumière wyświetlili pierwszy film w światowej historii kina. Dla udziału w Targach Wschodnich historyczny aparat przy dużym ubezpieczeniu po raz pierwszy opuścił mury Paryża.

Po drugie, ogólną sensację, o której pisała również prasa francuska, wywołał polski historyczny aparat filmowy konstrukcji inżyniera Kazimierza Pruszyńskiego, „legitymujący się rokiem 1895”, czyli skonstruowany wcześniej, niż francuski. Był to oryginalny wynalazek polskiego inżyniera, o którym nikt w Europie nie wiedział. Otóż obydwa historyczne aparaty walczyły o pierwszeństwo na wystawie lwowskiej.

W pawilonie filmowym organizowano też wystawę najnowszego sprzętu i maszyn filmowych producentów polskich i zagranicznych. Studio Philipsa organizowało retrospektywny pokaz swoich filmów. Najnowsze filmy polskie walczyły o kilka pierwszych nagród w różnych kategoriach. Nagrody ufundowali m.in. minister spraw wewnętrznych, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, minister spraw wojskowych, minister przemysłu i handlu, minister spraw zagranicznych, a także minister komunikacji. Na liście nagrodzonych filmów znalazły się „Płomienne serca”, „Halka”, „Ułan księcia Józefa”, „Kościuszko pod Racławicami”. Specjalną nagrodą prezydenta m. Lwowa odznaczono film „Dziewczęta z Nowolipek”, nagrodą lwowskiej Izby Przemysłowo-Handlowej film „Znachor”. W sumie odznaczonych zostało osiem filmów pełnoprogramowych i pięć filmów krótkometrażowych. Kazimierz Janosza-Stępowski i Stanisława Wysocka otrzymały nagrody za najlepsze kreacje aktorskie.

Osobny pawilon organizowała lwowska rozgłośnia Polskiego Radia, która nadała z Targów szereg koncertów, audycji i pogadanek wprost ze studia pawilonu. Na wystawie w pawilonie radiowym przedstawiono dużo ciekawych informacji o rozwoju radiofonizacji we Lwowie i województwie lwowskim. Okazało się, że pod tym względem Lwów zajmował pierwsze miejsce wśród 13 największych miast Polski. Mieszkańcy miasta posiadali 139 odbiorników na 1000 osób, zaś w Warszawie było ich tylko 96.

Pawilon Polskiego Monopolu Tytoniowego

Wyniki handlowe XVIII Targów Wschodnich osiągały pokaźne rezultaty. Transakcjami zostały zadowolone wszystkie znaczące firmy, zwłaszcza samochodowe i z branży przemysłu ciężkiego. Poważny ruch handlowy odnotowano w działach księgarskim, konfekcyjnym, spożywczym i budowlanym. Najwyższe obroty zaobserwowano w dziale przemysłu artystyczno-ludowego.

Frekwencja zwiedzających Targi Wschodnie wynosiła ponad 245 tys. osób i była rekordową za wszystkie lata funkcjonowania Targów. Według wszystkich wskaźników lwowskie Targi Wschodnie zajmowały pierwsze miejsce w Polsce, wyprzedzając Targi Poznańskie czy też Targi północne w Wilnie, Wołyńskie w Równem i Śląskie w Katowicach, również w Europie Wschodniej i Południowej Lwów znacznie wyprzedził targi w Jassach (Rumunia), Pradze (Czechosłowacja), Salonikach (Grecja).

Tradycyjnie podczas XVIII Międzynarodowych Targów Wschodnich odbyły się we Lwowie i na terenie targów liczne gospodarcze i społeczne konferencje i zjazdy, krajowe i międzynarodowe. Wśród imprez odnotowano „II Ogólnopolski Zjazd Właścicieli Teatrów Świetlnych”. Uczestniczyło 356 osób, w tym 300 właścicieli kin, reprezentujących 74 miasta w Polsce. „Wiek Nowy” pisał, że „zjazd odbił się żywym echem w całym kraju”.

Wielkie znaczenie handlowo-gospodarcze miał Zjazd Związku Giełd w Polsce, połączony z uroczystością jubileuszową 25-lecia istnienia Giełdy lwowskiej. Również Zjazd Związku Izb Przemysłowo-Handlowych skupił delegatów z całego kraju. Związek Miast Małopolskich tradycyjnie organizował swój Zjazd w okresie trwania Targów Wschodnich. Uczestniczyło 100 delegatów, reprezentujących 66 miast Małopolski. Odbyły się również Kongres Komunalnych Kas Oszczędności, posiedzenie Kongregacji Kupieckiej, Zjazd Rzemiosła Polskiego.

Dyrekcja Targów Wschodnich wspierała finansowo też imprezy sportowe, m.in. kolejny ogólnopolski Zjazd Gwiaździsty samochodowo-motocyklowy oraz bieg kolarski samochodowo-motocyklowy, który wywołał duże zainteresowanie publiczności i skupił poważną liczbę uczestników.

Na uroczystościach otwarcia XVIII Międzynarodowych Targów Wschodnich obecni byli przedstawiciele Ministerstwa Przemysłu i Handlu, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, lwowski wojewoda A. Biłyk, tarnopolski wojewoda T. Malicki, dowódca Okręgu Korpusu we Lwowie generał W. Langner, dowódca Okręgu Korpusu w Przemyślu generał W. Wieczorkiewicz, arcybiskup B. Twardowski, prezydent m. Lwowa St. Ostrowski. Wśród gości zagranicznych obecni byli ambasadorzy Królestwa Rumunii Franasovici, Królestwa Bułgarii Trojanow, Republiki Estonii Markus, a także liczna delegacja niemiecka.

Prezydent królewskiego stołecznego miasta Lwowa dr Stanisław Ostrowski m.in. powiedział: „Targi Wschodnie przekraczają rozmiarami i celem ramy jakiejś lokalnej imprezy, posiadają one uznany już walor doniosłego instrumentu wymiany o rozpiętości ogólnopolskiej, a w dużym stopniu międzynarodowej. W czasie 18 lat istnienia Targi Wschodnie były świadkami różnych koniunktur. Przeżyliśmy nadzieje i zawody, chwile jasne i chmurne na przemian. Jeśli mimo tych warunków Targi Wschodnie nie tylko nie upadły, lecz przeciwnie rozwijają się z roku na rok, zwłaszcza w ostatnich latach, jest to dowodem ich niespożytej żywotności i najlepszym potwierdzeniem ich wartości życiowej”.

Prasa lwowska wszechstronnie wyświetlała rezultaty Targów, podawała opisy poszczególnych pawilonów, umieszczała wywiady z wystawcami i czołowymi dygnitarzami odwiedzającymi tę niecodzienną imprezę. „Gazeta Lwowska” pisała, że „Targi Wschodnie, odgrywając poważną rolę w całokształcie życia gospodarczego kraju, specjalną wagę posiadają dla Lwowa. Z chwilą odrodzenia się naszej państwowości Lwów ze stolicy wielkiego kraju koronnego austriackiego spadł do roli miasta wojewódzkiego, pozbawionego prawie przemysłu. Jedyny więc kierunek, w którym rozwój miasta miał pewne widoki powodzenia, było uczynienie z miasta ważnego emporium handlowego, do czego predestynuje go położenie geograficzne. Są Targi Wschodnie bezwzględnie dźwignią tego rozwoju Lwowa jako centrum handlowego. Ważnym i bezpośrednim skutkiem tej instytucji jest oddziaływanie jej bezpośrednie na życie we Lwowie i wzrost dobrobytu mieszkańców”. Prezes lwowskiej Izby Przemysłowo-Handlowej senator Marcin Szarski w wywiadzie dla tejże „Gazety Lwowskiej” podkreślił, że „Targi wykazują od kilku lat w swym rozwoju stanowczy i wyraźny postęp i rozkwit, toteż Targi Wschodnie wysunęły się na czoło instytucji targowych w Polsce (…) Ogólna liczba wystawców w ciągu ostatnich pięciu lat podniosła się o 74%, z czego zagranicznych o 124%. Zbudowano nowy pawilon o powierzchni 1700 m2 i rozszerzono i readaptowano istniejące już pawilony o łącznej powierzchni 2900 m2. Równolegle rozszerzał się wolny teren targowy tak, że obecnie cała przestrzeń targowa wynosi 230.000 m2 (…) Zainteresowanie zagranicy wyraziło się nie tylko ilością wystawców, lecz nienotowaną dotąd frekwencją dziennikarzy, zwłaszcza niemieckich, francuskich, rumuńskich i belgijskich (…) Frekwencja zwiedzających była ogromna. Największe tłumy w pawilonach filmowym, samochodowym i technicznym (…) Były te Targi targami w całym znaczeniu tego słowa, a nie tylko wystawą. Dokonano wielkiej ilości transakcji. XVIII Targi Wschodnie odznaczały się dużym rozmachem, obfitością eksponatów, doskonałymi obrotami sprzedaży. Były też czynnikiem kierującym ruch turystyczny do Lwowa (…) Hasłu podniesienia całego kraju do poziomu, na którym znajdują się najlepiej zagospodarowane obszary Państwa, Lwów stara się kroku dotrzymać i nie dopuścić by pozostał ową Polską niższego gatunku”.

Bardzo optymistyczny był nastrój panujący na XVIII Targach Wschodnich, w całym społeczeństwie lwowskim, też w wypowiedziach ministrów i innych dygnitarzy państwowych. Lata kryzysowe odeszły w przeszłość, z roku na rok wzrastał dobrobyt życia codziennego, ludzie z optymizmem patrzyli w przyszłość. Uprzemysłowienie państwa, wzrost zamożności obywateli widoczne były na każdym kroku. Targi lwowskie uwidoczniły tempo rozwoju Rzeczypospolitej naocznie i bezpośrednio. Senator M. Szarski m.in. powiedział na otwarciu XVIII Targów Wschodnich: „Targi dają podstawę do zdrowego szczerego optymizmu. Wkraczamy w bezpośrednie stadium realizacji wielkiego dzieła, gospodarczego uprzemysłowienia kraju. Na oczach naszych rodzi się nowa rzeczywistość, radosna i mądra, której na imię Centralny Okręg Przemysłowy. Państwo dokonuje wielkiego wysiłku dźwigania Polski wzwyż, gotuje się do milowego kroku, by jednym zamachem nadrobić zaniedbania półtorawiekowej niewoli. Włączenie Lwowa do Centralnego Okręgu Przemysłowego otwiera przed naszym miastem wspaniałe możliwości rozwoju. Budowa drogi wodnej Gdynia – Gałacz, połączenie z Bałtykiem i Morzem Czarnym jest gigantycznym zadaniem. Lwów przywiązuje gigantyczną wagę do tego projektu, widząc w nim podstawy swego rozkwitu jako centralnego śródlądowego portu, położonego w matematycznym nieomal środku między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Hasło Naczelnego Wodza o „podciągnięciu Polski wzwyż” staje się w chwili obecnej jeszcze bardziej aktualne”.

Nastroje społeczeństwa były jak najbardziej optymistyczne i ku temu były poważne podstawy wewnętrznego rozwoju państwa, jego gospodarki i codziennego bytu obywateli. Niestety, przed Polską stanęły wezwania o charakterze zewnętrznym, polityczne i ekonomiczne. Tenże prezes Izby Przemysłowo-Handlowej dr M. Szarski powiedział, analizując wyniki XVIII Targów Wschodnich: „Ocena rozwoju obecnej koniunktury światowej jest wśród znawców niejednolitą”. Zaś jeden z analityków „Wiadomości Gospodarczych” na zakończenie XVIII Targów Wschodnich napisał: „Z uwagi na bardzo naprężone stosunki międzynarodowe, odpowiedniej atmosfery dla transakcji handlowych, a zwłaszcza transakcji długoterminowych, czasokres, w którym odbywały się Targi, nie stworzył”.

Jurij Smirnow

Source: Nowy Kurier Galicyjski