Klasztor autobusowy

Na południu Lwowa za torami kolejowymi przy ulicy Stryjskiej ciągnie się wielka dzielnica przemysłowa. Nieliczni mieszkańce dzisiejszego Lwowa wiedzą, że wśród hal produkcyjnych znalazł się zbudowany tuż przed wojną kościół i klasztor Karmelitów Bosych.

Sala zebrań wewnątrz kościoła
Sala zebrań wewnątrz kościoła

W wyniku dekretu cesarza Józefa II Habsburgaz 12 stycznia 1782 r., Karmelici bosi stracili swój klasztor we Lwowie, który znajduje się na dzisiejszej ulicy Wynnyczenki. Mnisi zostali przymusowo przesiedleni do Zagórza, a ich klasztor pierwotnie oddano reformatom, a później karmelitom trzewiczkowym.

Pierwotny projekt świątyni z wieżą, która nie została zbudowana
Pierwotny projekt świątyni z wieżą, która nie została zbudowana

W czasach II Rzeczpospolitej, gdy próby odzyskania dawnego mienia nie doszły do skutku, Karmelici postanowili zbudować nowy klasztor. Wybrano miejsce w przyłączonej do Lwowa w 1930 roku dzielnicy „Persenkówka”, między koleją a ówczesnym hipodromem.  Budowę zaczęto dopiero w 1933 roku a ukończono tuż przed II wojną światową w 1938 roku.

Jedno z zachowanych starych zdjęć zespołu klasztornego
Jedno z zachowanych starych zdjęć zespołu klasztornego

Kościół był zbudowany na rzucie wydłużonego prostokąta, bazylikowy. Korpus o trzech nawach od prezbiterium oddzielony był tylko nieznacznym podwyższeniem posadzki. Od strony wschodniej przybudowano prostokątną kruchtę, od zachodniej w narożniku między korpusem a zakrystią miała być zbudowana w planie kwadratowa wieża.

Obecny wygląd frontonu kościoła
Obecny wygląd frontonu kościoła

Świątynia była murowana z cegły, tynkowana. Większość stropów i sklepień zbudowano z żelbetu. Elewacja nawy głównej jednokondygnacyjna z wysokim trójkątnym zwieńczeniem. Od strony zachodniej do kościoła przybudowano budynek klasztorny. Fasadę kościoła zdobiły rzeźba Matki Boskiej, ustawiona w niszy, a także wielkie okno koliste.

Stara fototapeta LAZ 695 wewnątrz na ścianach byłej świątyni
Stara fototapeta LAZ 695 wewnątrz na ścianach byłej świątyni

W 1939 roku wybuchła II wojna światowa i klasztor zajęła armia czerwona, a później niemiecka organizacja budownictwa wojskowego (Organisation Todt). W tym czasie doszło do aktywnej reorganizacji i przebudowy świątyni na potrzeby stacjonującego tu wojska. Zbudowano nowe schody a niektóre cele klasztorne zamieniono w łazienki.

Dawny kościół i klasztor z perspektywy ulicy
Dawny kościół i klasztor z perspektywy ulicy

W 1945 roku w konsekwencji decyzji zapadłych na konferencji jałtańskiej Lwów znalazł się w granicach ZSRR.  Rok później karmelitów bosych zmuszono do ostatecznego opuszczenia Lwowa. Nowa władza miasta postanowiła zbudować w tym miejscu nową fabrykę autobusową, dlatego zespół klasztorny zamieniono na magazyn oraz stację obsługi autobusów. Wnętrze kościoła podzielono na dwa piętra, na których urządzono świetlicę zakładową z salą zebrań.

Znak firmowy zakładu na witrażu byłego kościoła
Znak firmowy zakładu na witrażu byłego kościoła

Fabryka autobusowa LAZ (Lwowski Autobusowy Zakład) była największym przedsiębiorstwem tego typu w całym związku radzieckim. W latach 80-ch ubiegłego wieku zakład zatrudniał 10 tysięcy pracowników, a za całą historię istnienia wyprodukowano tutaj 365 tysięcy autobusów. Najpopularniejszym modelem był LAZ-695, który produkowano w przeciągu 46 lat – ostatni egzemplarz zszedł z taśmy w 2002 roku. Przedsiębiorstwo zajmowało teren o powierzchni 56 hektarów.

gotowe autobusy LAZ z świątynią po prawej stronie
gotowe autobusy LAZ z świątynią po prawej stronie

W 2001 roku zakład został sprywatyzowany i przez jakiś czas bez większego sukcesu produkował nowe modele autobusów oraz trolejbusów. Kilka lat temu fabryka ostatecznie zbankrutowała i przestała istnieć. Hale produkcyjne wraz z budynkiem klasztornym obecnie są całkowicie spustoszone i zniszczone pod wpływem czynników naturalnych i ludzkich.

zespół klasztorny na tle hal produkcyjnych
zespół klasztorny na tle hal produkcyjnych

Pod koniec 2017 roku zespół klasztorny Zakonu Karmelitów bosych został uznany za zabytek architektury o znaczeniu lokalnym i wpisany do Państwowego Rejestru Zabytków Ukrainy. W lutym 2018 roku użytkownikom lwowskiego forum explorer.lviv.ua udało się dostać do środka i zrobić wiele zdjęć wnętrza tego ciekawego obiektu.

W tej chwili nie wiadomo jaka przyszłość czeka świątynię, czy zostanie oddana na użytek którejś z wspólnot religijnych, których i tak jest dużo we Lwowie, czy też powstanie jakiś inny pomysł na jej odnowienie.

Źródła:

  1. uk.wikipedia.org/wiki/Монастир_кармелітів_босих_(Персенківка)
  2. amazing-ukraine.com/zakynutyi-monastyr-na-terytorii-lvivskoho-avtobusnoho-zavodu-foto/
  3. explorer.lviv.ua/forum/index.php?topic=7735.msg51200%3Btopicseen#msg51200
  4. http://photo-lviv.in.ua/pryzabuta-istoriya-odnoho-lvivskoho-monastyrya-na-persenkivtsi/
  5. http://www.duszki.pl/kurier_galicyjski/artykuly/2008_02_06/kosciowly_smirnow3.html
  6. varianty.lviv.ua/49772-bidni-karmelity