20 listopada br. minęła 150. rocznica urodzin Mieczysława Szczęsnego Rybczyńskiego (1873–1929) – inżyniera, hydrotechnika zasłużonego dla prac regulacyjnych górnych biegów rzek południowej Polski, kierownika Ministerstwa Robót Publicznych w latach 1922–1926, obrońcy Lwowa (1918). W dniu rocznicy odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej profesora Mieczysława Rybczyńskiego na jego domu przy ul. Langiewicza 4 w Warszawie. Uzupełnieniem uroczystości stała się sesja naukowa, która miała miejsce w sali Senatu Politechniki Warszawskiej.
Postać Mieczysława Rybczyńskiego jest raczej nieznaną na naszych terenach, chociaż działał tu przez ponad dwadzieścia lat (1897–1919); stąd zrodziło się pragnienie przybliżenia jego osoby naszym czytelnikom.
Mieczysław Rybczyński urodził się 20 listopada 1873 r. w Stanisławowie jako syn Mariana i Ludwiki z Siedelmajerów. Ciekawostką jest fakt, iż jego ojciec (sędzia) założył w Kołomyi Towarzystwo Muzyczne im. S. Moniuszki. Po ukończeniu kołomyjskiego gimnazjum klasycznego Mieczysław wstąpił na Wydział Inżynierii Lądowo-Wodnej Politechniki Lwowskiej i wkrótce został tu prezesem Towarzystwa Bratniej Pomocy Studentów. Już wtedy aktywnie działał w tajnym ruchu niepodległościowym. Dzięki ponadprzeciętnym zdolnościom i pracowitości jeszcze w trakcie trwania studiów został asystentem prof. Karola Skibińskiego w Katedrze Budowy Dróg i Kolei.
Po otrzymaniu dyplomu inżyniera (1897) przez dwa lata kierował budową kolei Czortków-Zaleszczyki. W latach 1899-1918 działał w Państwowej Dyrekcji Budownictwa Wodnego w Galicji, a od 1909 r – jako starszy inżynier – został radcą budownictwa i szefem Departamentu Wodnego w Namiestnictwie Galicyjskim we Lwowie. Opracował w tym czasie projekty regulacji prawobrzeżnych dopływów górnego Dniestru i górnej Wisły, projekty regulacji rzeki Stryj, Świcy, Bystrzycy Nadwórzańskiej, Bystrzycy Sołotwińskiej, Łomnicy i pracami tymi kierował. Od 1913 r. był członkiem Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. M. Kopernika we Lwowie.
W listopadzie 1918 r. brał udział w bitwie o Lwów jako członek straży obywatelskiej, w służbie kwatermistrzowskiej, za co odznaczony został odznaką „Orląt”.
W 1919 r. przeniósł się ze Lwowa do Warszawy, gdzie został powołany na stanowisko dyrektora Departamentu Wodno-Komunikacyjnego w Ministerstwie Robót Publicznych, po czym mianowany podsekretarzem stanu (w rządzie Gabriela Narutowicza); następnie, w latach 1922–1926, kierował wspomnianym ministerstwem. Na okres jego pracy w MRP przypada uchwalenie przez Sejm Ustawy Wodnej (19.09.1922), najbardziej wszechstronnej w Europie ustawy tego typu.
W latach 1923-26 prowadził rozmowy z ekspertami z Ligi Narodów na temat rozbudowy dróg wodnych w Polsce i włączenia ich do systemu europejskiego. Karierę polityczną zakończył po zamachu majowym (1926).
Równocześnie z działalnością publiczną i polityczną pracował w Politechnice Warszawskiej; w 1926 r. został profesorem zwyczajnym i kierownikiem II Katedry Budownictwa Wodnego. W tym czasie zorganizował nowoczesne i pierwsze w Polsce laboratorium wodne (mieściło sie w Gmachu Głównym Politechniki), które dostosowane było do różnorodnych badań modelowych – między innymi przelewów na zaporach wodnych na rzece Sole i na Dunajcu.
Profesor Rybczyński jest autorem ponad 40 publikacji, w tym artykułów o tematyce gospodarczej i historycznej oraz pierwszego skryptu o hydrologii; współtwórcą Warszawskiej Szkoły Hydrologii.
W latach 1926–1937 Mieczysław Rybczyński był konsultantem przy budowie portu w Gdyni i portów rybackich na Bałtyku. Poza tym – członkiem Rady Technicznej dla Spraw Morskich przy ministrze przemysłu i handlu, rzeczoznawcą w Radzie Technicznej przy ministrze komunikacji, przewodniczącym Komisji Wodnej Polskiego Komitetu Energetyki. W 1933 został członkiem korespondentem, a w 1936 – członkiem rzeczywistym Akademii Nauk Technicznych. Założył i był pierwszym przewodniczącym komitetu redakcyjnego czasopisma „Gospodarka Wodna”.
Za swoją działalność został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Odrodzenia Polski (1923), Krzyżem Niepodległości i Odznaką Honorową „Orlęta”.
Zmarł 23 stycznia 1937 r. w Warszawie; pochowany na starym cmentarzu Powązkowskim.
Maria Sołtys
Tekst ukazał się w nr 22 (434), 30 listopada – 18 grudnia 2023
Source: Nowy Kurier Galicyjski